گچکاری چیست ؟
بیایید قبل از پاسخ به این سوال با ماده اصلی گچ کاری آشنا شوییم
گچ چیست ؟
ماهیت و کاربرد گچ در صنعت
گچ، ماده‌ای معدنی و طبیعی است که به فراوانی در زمین یافت میشود. این ماده که به لحاظ علمی به نام سولفات دوکلسیم هیدراته شناخته میشود، در ابتدا به شکل سنگ معدنی استخراج می‌گردد. پس از آن، در مراحل فرآوری کارخانه‌ای، سنگ گچ تحت تأثیر حرارت کوره به پودری سفید رنگ تبدیل میشود که به عنوان گچ شناخته میشود. این ماده در بسیاری از صنایع کاربرد دارد، اما بیشترین استفاده از آن در صنعت بنایی و ساختمان‌سازی می‌باشد.
گچکاری هنر و صنعتی است که در آن از ماده‌ای به نام گچ برای پوشش دادن و تزئین دیوارها و سقف‌ها استفاده میشود. گچ به دلیل خاصیت شکل‌پذیری، چسبندگی، رنگ و قیمت مناسب، در این هنر کاربرد فراوانی دارد. در بیان دیگر می توان گفت هنر گچ کاری، که به مهارت‌های برش، حکاکی و تراشیدن بر روی گچ اشاره دارد، در فرهنگ معماری ایران به عنوان یک صنعت با ارزش شناخته شده است.
بخشی از قسمت های مهم در منزل شما که نیاز به گچکاری دارند:
البته باید به این مورد هم اشاره داشت که تمامی این موارد در کنار گچبری به زیبایی بی پایان خود می رسد .
گچکاری سقف
ایجاد سفید کاری بر روی سقف همان مرحله گچکاری سقف است که یک سقف ساده گچی بدون هیچ برآمدگی و فرو رفتگی را برای ما آماده می سازد بعد از این مرحله ما تصمیم میگیریم که این سقف ساده را برای تزیینات آینده آماده کنیم.
گچکاری دور لوستر
طراحی حاشیه‌ای زیبا برای قرار دادن لوستر که البته این مرحله اگر به صورت تخصصی بررسی شود کار یک گچبر است اما تا زمانی که یک سطح ساده را می سازیم همان گچکاران با میزان مهارت کمتر هم می توانند این دور لوستر ها را طراحی کنند اما اگر کار حرفه ای مد نظرمان باشد نیاز به یک گچبری دور لوستر داریم که واقعا مهارت بیشتری نسبت به گچکاری ساده می خواهد .
گچ کاری نور مخفی سقف کاذب
استفاده از گچ برای ایجاد فضایی برای نورپردازی مخفی ، این مورد هم بستگی به سادگی کار و تخصصی بودن آن متفاوت است .
گچ کاری دور ستون‌ها
تزئین پایه و بدنه ستون‌ها با گچ که بسته به نوع ستون که حالت مربعی با دایره ای باشد کار گچکار را دشوار تر میکند .
گچکاری آرک اپن
طراحی قوس‌های ورودی با گچ که گاهی نیاز به رابیتس بندی دارد البته در موارد بالا هم گاهی از رابیتس استفاده میکنیم .
آیا برای گچ کاری باید از رابیتس استفاده کرد یا خیر؟
رابیتس، که یکی از عناصر مهم در ساخت‌وساز و معماری به شمار می‌رود، برای افزایش مقاومت و ایجاد تقویت‌کننده‌های عرضی در دیوارها و سقف‌ها به کار می‌رود. در فرآیند گچبری، استفاده از رابیتس می‌تواند به شکل‌گیری اولیه و افزایش دوام سازه‌هایی نظیر سقف‌ها، ستون‌ها و دیوارها کمک کند.
تفاوت‌های گچ کاری و گچ بری در فرآیند اجرا:
گچ کاری، فرآیندی است که طی آن دیوارها و سقف‌ها در زمان ساخت‌وساز به رنگ سفید درمی‌آیند.
این عملیات شامل پوشاندن سطوح با لایه‌ای از پودر گچ سفید است که نتیجه‌اش یکنواختی و درخشندگی بیشتر دیوارها خواهد بود. در مقابل، گچ بری مرحله‌ای پس از گچ کاری است که با هدف افزودن زیبایی به سقف و دیوارها انجام میشود.
حالا که با این مفاهیم آشنا شدیم بیایید درباره نحوه انجام این کار بیشتر بدانیم :
نحوه انجام گچ کاری
آغازگر فرآیند گچ کاری، تهیه مخلوط مناسب گچ است. اگرچه ترکیب آب و گچ در نگاه اول ساده به نظر می‌رسد، اما این کار نیازمند دانستن نکات و تکنیک‌های خاصی است تا نتیجه‌ای مطلوب حاصل شود.
هنگام تهیه مخلوط، لازم است گچ را به تدریج به آب افزود تا از کنترل دقیق بر مقدار مصرفی اطمینان حاصل شود. استفاده از آب شیرین می‌تواند به بهبود کیفیت کار کمک کند. همچنین، باید مخلوط را به خوبی هم زد تا از تشکیل گلوله‌های گچ و حباب‌های هوا در مخلوط جلوگیری شود.
مخلوط آماده شده باید به سرعت مورد استفاده قرار گیرد تا از خشک شدن و تبدیل شدن به ملات نامناسب پیشگیری شود. در صورت نیاز به مقدار زیادی گچ، باید آن را در پلاستیک بسته‌بندی کرد تا از خشک شدن آن جلوگیری شود.
آیا تا به حال فکر کرده‌اید که فرآیند گچ کاری دیوارها چگونه صورت می‌گیرد؟
ابزار اصلی که در گچ کاری به کار می‌رود، ماله است. استفاده از ماله نیازمند دانستن روش درست نگه‌داشتن آن در دست است. مقدار مناسبی گچ را با ماله برداشته و با زاویه‌ای مشخص به آرامی روی دیوار بکشید تا سطحی صاف و یکدست ایجاد شود. این عمل ممکن است نیاز به تکرار داشته باشد تا دیوار به طور کامل صاف و بدون ناهمواری شود. پس از گذشت حدود نیم ساعت و خشک شدن اولیه گچ، باید با استفاده از ماله، رطوبت را به طور یکنواخت روی سطح پخش کرده و این فرآیند را چند بار تکرار کنید تا سطحی مطلوب حاصل شود.
پس از اتمام لایه اول، با استفاده از برس مخصوصی که دارای نخ‌های بسیار ریز است، شیارهای کوچکی روی سطح ایجاد کنید تا لایه دوم گچ بهتر به لایه اول بچسبد و استحکام لازم را پیدا کند.
ترمیم گچ کاری در دیوارهای آسیب‌دیده
گاهی اوقات، به جای پوشاندن تمام دیوار با گچ، فقط نیاز است که قسمت‌های خاصی را که آسیب دیده‌اند، تعمیر کنید. در این مواقع، اولین قدم تمیز کردن ناحیه‌ی آسیب‌دیده از هرگونه آلودگی و گرد و غبار است. اندازه‌گیری دقیق محدوده‌ی آسیب دیده اهمیت زیادی دارد. برای ترمیم حفره‌های کوچک، می‌توانید از مواد پرکننده استفاده کنید، اما برای تعمیر حفره‌های بزرگ‌تر، گچ کاری ضروری است.
قبل از اعمال گچ، باید مطمئن شوید که سطح آسیب‌دیده به خوبی مرطوب شده است تا گچ جدید به درستی به لایه‌ی قبلی بچسبد. خراش دادن اندکی به سطح زیرین می‌تواند به اتصال بهتر لایه‌های گچ کمک کند و نتیجه‌ی نهایی کار را بهبود ببخشد.
علاقه‌مندان به گچ کاری می‌توانند با تمرین و تکرار، مهارت‌های خود را ارتقا دهند. با هر بار انجام این کار، می‌توانید نقاط ضعف خود را شناسایی کرده و به مرور زمان به یک استاد کار ماهر در این حرفه تبدیل شوید.
نکات مهم در گچکاری داخلی و خارجی
اولین مورد این است که گچکاری در داخل بیشتر جنبه تزیینی دارد اما گچکاری در فضای بیرون یا خارجی جنبه تزیینی ندارد و باید اصول معماری رعایت شود و این نکته واقعا مهم است.
مورد دوم ضخامت گچ در نمای داخل بسیار نازک گرفته میشود که قطعات گچی هم برای ساکنین خطری نداشته باشد اما در بیرون این ضخامت بسیار بیشتر است . حدود 3 سانتیمتر در گچکاری داخلی و حدود 20 سانتیمتر در گچکاری خارجی است .
نکات مهمی که قبل از گچکاری منزلتان باید بدانید
– برآورد دقیق مصالح: قبل از خرید مصالح گچکاری، از یک استادکار مجرب بخواهید تا مقدار دقیق مورد نیاز را تعیین کند تا در هنگام گچکاری با کمبود یا مازاد مواجه نشوید.
– مشورت در طراحی: طرح‌های مورد نظر خود را با گچکار در میان بگذارید و در مورد امکان‌پذیری اجرای آن‌ها مشورت کنید.
– تاثیر پیچیدگی طرح بر زمان و هزینه: هرچه طرح پیچیده‌تر باشد، زمان بیشتری برای اجرا نیاز است که این موضوع به طور مستقیم بر هزینه کلی تاثیر می‌گذارد.
– هزینه‌های جداگانه برای تعمیرات و زیرسازی‌ها: اگر پروژه نیاز به زیرسازی خاص یا تعمیر داشته باشد، دستمزد استادکار برای هر بخش و خدمت به صورت جداگانه محاسبه میشود.
– انتخاب استادکار ماهر: برای کیفیت و زیبایی بیشتر کار نهایی، حتماً از یک استادکار ماهر و با وجدان استفاده کنید.
– بررسی نمونه کارها: قبل از استخدام استادکار، نمونه کارهای او را بررسی کنید.
– تعیین هزینه‌های خاص: هزینه‌های مربوط به کارهای خاص با طراحی ویژه باید به صورت توافقی تعیین شود.
هزینه یا اجرت گچکار
هزینه گچکاری به عوامل زیادی بستگی دارد :
متراژ کار
نوع طرح
میزان ساعات کار
آماده بودن کامل پروژه برای مرحله گچ کاری
و در نهایت باید ابتدا ساختمان دیده شود تا پیچیدگی طرح بررسی شود بعد قیمت داده شود.
آموزش گچگاری ساده گام به گام
آغاز به کار گچ کاری: تهیه ابزار و مواد لازم
قبل از شروع به گچ کاری، لازم است که تمام ابزارهای ضروری مانند گچ، استامبلی، ماله، کاردک، لیسه، الک و شمشه را فراهم کنیم. برای آماده‌سازی ملات، ابتدا باید یاد بگیریم که چگونه آب را در استامبلی بریزیم. تصور کنید که ظرف را به چهار قسمت تقسیم کرده‌ایم و اگر نصف آن را با آب پر کنیم، باید چهار مشت گچ به آن اضافه کنیم (هر دو دست بزرگ یک مرد به اندازه یک مشت است). اینجا یاد میگیریم که چه نسبتی از گچ و آب باید با هم ترکیب شوند.
پس از اضافه کردن گچ به آب، باید مخلوط را به مدت ۲۰ ثانیه هم بزنیم (با استفاده از همزن گچکاری، دست یا هر وسیله‌ای که می‌تواند مخلوط را به جوش آورد). پنج دقیقه بعد، این فرآیند را تکرار میکنیم. به تدریج، ملات گچ از حالت مایع به جامد تغییر میکند و آماده میشود تا با ماله به محل مورد نظر اضافه شود. با استفاده از شمشه، مقدار اضافی گچ را برداشته و سطح را صاف میکنیم. این کار نیاز به سرعت عمل و تجربه دارد، اما برای ترمیم لکه‌های کوچک، افراد مبتدی نیز می‌توانند آن را انجام دهند. در مرحله بعد، پودر گچ را از الک عبور داده و به روش قبلی آن را آماده کنید. سپس یک لایه نازک از ملات را با ماله روی سطح اضافه کرده و به آرامی پرداخت کاری انجام دهید. در نهایت، با استفاده از لیسه پلاستیکی، ناصافی‌ها و سوراخ‌های روی سطح را پر کرده و دوباره پرداخت کاری کنید.
راهنمای عملی برای گچ کاری:
هنگامی که با سقف‌های کاذب کار می‌کنید که از آهن کش، میلگرد و رابیتس ساخته شده‌اند، مهم است که ورق‌های رابیتس را به صورت دو لایه نصب کنید. این کار مانع از ریزش گچ و سنگین شدن بیش از حد سقف میشود و به ایجاد استحکام و اتصال مناسب کمک میکند.
اگر ضخامت ملات گچی که اعمال میکنیم بیشتر از 7.8 سانتیمتر باشد و همه را در یک مرحله بزنیم، لایه‌های گچ به دلیل تماس با هوا به سختی خشک می‌شوند. اگر لایه‌های داخلی هنوز مرطوب باشند و بخواهیم آن‌ها را خشک کنیم، باید در لایه بیرونی ترک‌هایی ایجاد کنیم تا آب بتواند از لایه‌های زیرین خارج شود.
همچنین، اگر در هنگام آماده‌سازی ملات گچ، مقدار گچی که به آب اضافه میکنیم کمتر از حد معمول باشد (یعنی درصد وزن آب نسبت به گچ بالا باشد)، گچ پس از خشک شدن دچار کاهش حجم شده و ترک می‌خورد.
در نهایت، اگر در فصل سرما و دمای زیر صفر درجه سانتی‌گراد گچ کاری انجام دهیم و آب ملات گچ قبل از یخ زدن منبسط شود، واکنش‌های شیمیایی لازم برای سخت شدن ملات متوقف می‌شوند. پس از آب شدن یخ، گچ دیگر به فرآیند سخت شدن ادامه نمی‌دهد و این امر منجر به ترک خوردگی در سطح گچ کاری میشود.
ابزار لازم برای گچکاری ساده می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
1. داربست، بشکه و تخته: این ابزارها برای حمل و نقل مواد و گچکار استفاده می‌شوند.
2. ماله: برای مخلوط کردن مواد گچی و تراز کردن سطح‌ها استفاده میشود.
3. همزن دستی: برای مخلوط کردن ملات گچ و آب به صورت یکنواخت و سریع استفاده میشود.
4. شمشه چوبی، آهنی یا آلومینیومی: برای صاف کردن سطح گچ و ایجاد تراز استفاده میشود.
5. کاردک: برای برش و تراشیدن مواد مانند لیسه پلاستیکی یا سیمان استفاده میشود.
6. تراز: برای تنظیم افقی و عمودی سطح‌ها و ایجاد تراز استفاده میشود.
7. سیمان: ماده‌ای که با آب مخلوط شده و به عنوان ملات گچی استفاده میشود.
8. لیسه پلاستیکی: برای پرداخت کاری و صاف کردن سطح‌ها استفاده میشود.
9. شاقول: برای ایجاد شکل‌ها و الگوها در سطح‌های گچی استفاده میشود.
شرایط آب و هوایی ایده‌آل برای انجام گچکاری:
انجام گچکاری در دماهای زیر صفر ممکن است منجر به یخ‌زدگی و تخریب گچ شود. با این حال، روش‌هایی برای مقابله با این مشکل وجود دارد، مانند ایزوله کردن در و پنجره‌ها تا زمانی که گچکاری کاملاً خشک شود، و استفاده از وسایل گرمایشی مثل بخاری‌ها و هیترها، به علاوه استفاده از آب گرم برای تهیه ملات.
مراقبت از کار گچکاری:
پس از اتمام کار گچ سفیدکاری، باید از آسیب رساندن به سطح کار شده جلوگیری کرد. برای حفاظت بهینه، توصیه میشود از تکنیک‌هایی مانند نقاشی دیواری یا استفاده از کاغذ دیواری برای پوشاندن سطوح استفاده شود.
ترتیب مراحل کار در ساختمان
1. تیغه‌چینی دیوارهای خارجی و داخلی: قبل از شروع عملیات گچکاری، دیوارهای خارجی و داخلی را تیغه‌چینی کنید. این مرحله به تمیز کردن و آماده‌سازی سطح دیوارها برای گچکاری کمک میکند.
2. لوله‌گذاری تاسیسات مکانیکی و برقی ساختمان: پس از تیغه‌چینی، لوله‌های تاسیسات مکانیکی (مانند آب، گاز و حرارت) و لوله‌های برقی را نصب کنید. این مرحله قبل از گچکاری انجام میشود.
3. اجرای رابیتس و سقف کاذب: پس از نصب لوله‌ها، می‌توانید رابیتس (سازه‌های فلزی) و سقف کاذب را نصب کنید. این مرحله به تهیه سطح مناسب برای گچکاری کمک میکند.
4. کاشی‌کاری: پس از اجرای رابیتس و سقف کاذب، می‌توانید کاشی‌کاری را انجام دهید. این مرحله به تزیین سطح دیوارها و سقف می‌پردازد.
5. کف‌سازی: در نهایت، پس از انجام کاشی‌کاری، کف‌سازی را انجام دهید. این مرحله به تهیه سطح کف مناسب برای گچکاری می‌پردازد.
توجه: اگر برای سقف کاذب از کناف استفاده می‌کنید، این عملیات را می‌توانید بعد از انجام عملیات گچ سفید انجام دهید. همچنین، برای جلوگیری از آسیب دیدگی لوله‌های تاسیساتی کارشده در کف ساختمان، پیش از انجام سفیدکاری، کف‌سازی را انجام دهید.
نکات استانداردی که هر گچ کار باید بداند :
– استفاده از گچ باکیفیت: همواره از گچ‌های باکیفیت و استاندارد برای گچکاری استفاده نمایید. گچ تازه و تولید اخیر، بهترین انتخاب است، و در صورت نگهداری مناسب، تا یک سال قابل استفاده خواهد بود.
– دوری از گچ قدیمی: گچ‌های قدیمی و مرطوب برای کاربرد مناسب نیستند، زیرا چسبندگی و کیفیت لازم را ندارند.
– انتخاب تیم‌های متخصص: برای پروژه‌های گچکاری، تیم‌های حرفه‌ای با نمونه کارهای قابل مشاهده را انتخاب کنید. اکیپ‌های آزموده و ماهر، علاوه بر ارتقاء کیفیت فنی، از هدر رفت مصالح جلوگیری می‌کنند.
– تضمین کیفیت سطوح گچکاری شده: دیوارهای گچکاری شده باید کاملاً صاف، براق، شاقولی و بدون اعوجاج باشند. این موضوع را می‌توان با استفاده از شمشه بر روی دیوار تست کرد. همچنین، سقف‌های گچکاری شده باید کاملاً تراز و بدون موج باشند.
– رنگ و سختی گچ: پس از خشک شدن، گچ باید سفید و بدون فروکش کردن با فشار دست باشد. سطح گچکاری شده باید سخت و بدون پودر سفید باشد.
– محافظت از قطعات فلزی: قبل از گچکاری، تمام قطعات فلزی مانند درب‌ها، فریم پنجره‌ها، ستون‌ها و بادبندها باید ضد زنگ شوند. همچنین، قبل از گچکاری، باید ستون‌های فلزی و قسمت‌هایی که لوله‌های گرمایشی در دیوار قرار دارند با توری مرغی پوشانده شوند.
